Dysmorfofobia to zaburzenie psychiczne. Czy naprawdę potrzebujesz operacji plastycznych? Cz.I

Dysmorfofobia (body dysmorphic disorder, BDD) to niezwykle poważne zaburzenie psychiczne, które objawia się obsesyjnym lękiem i wyimaginowanym przekonaniem o własnych wadach w wyglądzie. Osoby cierpiące na to schorzenie spędzają godziny na analizowaniu swojego ciała, często koncentrując się na szczegółach, które dla innych są zupełnie niezauważalne.

Takie podejście prowadzi do ogromnego cierpienia, utraty pewności siebie, izolacji społecznej, a nierzadko również do pogłębiających się problemów emocjonalnych i depresji. Chirurdzy plastyczni i lekarze medycyny estetycznej stają więc przed bardzo trudnym zadaniem – rozpoznania, kiedy pacjent potrzebuje realnej pomocy psychiatrycznej, a nie kolejnej operacji. Właśnie dlatego w naszym cyklu artykułów poświęcimy szczególną uwagę objawom, diagnostyce i konsekwencjom dysmorfofobii, aby uświadomić zarówno pacjentom, jak i lekarzom, jak poważny jest to problem.

Jak się objawia?

Doświadczony chirurg plastyczny potrafi już podczas pierwszej konsultacji zauważyć charakterystyczne symptomy tego zaburzenia. Pacjent z dysmorfofobią często nie potrafi jednoznacznie wskazać powodu, dla którego pragnie operacji, a jego opis własnego wyglądu wydaje się mocno oderwany od rzeczywistości. Klasycznym przykładem jest osoba przekonana o „koszmarnym” nosie, choć w rzeczywistości nie ma w nim żadnych istotnych wad.

Zdarza się, że pacjent przychodzi z uporczywym żądaniem korekcji tej samej części ciała, nie bacząc na opinie lekarza czy potencjalne ryzyko powikłań. Dysmorfofobia, nazywana również zaburzeniem dysmorficznym ciała, charakteryzuje się obsesyjnym przekonaniem, że wygląd wymaga nieustannej poprawy. To zaburzenie psychiczne, a nie estetyczny problem, dlatego tak ważne jest, aby lekarz w porę dostrzegł zagrożenie i skierował pacjenta do odpowiedniego specjalisty.

Diagnoza – jak lekarze to odkrywają?

Jednym z narzędzi wykorzystywanych do identyfikacji pacjentów z BDD są szczegółowe ankiety i wywiady medyczne przeprowadzane podczas konsultacji. Dzięki nim lekarz może dowiedzieć się o wcześniejszych operacjach, które pacjent przeszedł, a także o jego stosunku do efektów wcześniejszych zabiegów. Problem w tym, że osoby cierpiące na dysmorfofobię często niechętnie ujawniają swoją przeszłość medyczną i ukrywają fakty dotyczące wcześniejszych operacji.

Dla doświadczonego chirurga jest to jednak sygnał alarmowy – brak szczerości może oznaczać, że pacjent nie radzi sobie ze swoją obsesją. Już samo unikanie odpowiedzi na proste pytania bywa wskazówką, że mamy do czynienia z problemem o podłożu psychicznym. Z drugiej strony, nie każda osoba, która nie chce mówić o wcześniejszych zabiegach, cierpi na dysmorfofobię – czasami jest to zwyczajny wstyd. Właśnie dlatego tak istotna jest czujność lekarza i jego umiejętność interpretowania zachowań pacjenta w szerszym kontekście.

Dlaczego szczerość podczas konsultacji jest kluczowa?

Pacjent, który zataja informacje o swoim stanie zdrowia czy wcześniejszych zabiegach, stawia siebie i lekarza w bardzo trudnej sytuacji. Chirurg plastyczny i tak zazwyczaj potrafi rozpoznać, że dana osoba przeszła już operację, dlatego ukrywanie tego faktu jest nie tylko bezcelowe, ale i ryzykowne. Prawdomówność podczas pierwszej konsultacji świadczy o tym, że pacjent jest osobą odpowiedzialną i świadomą potencjalnych powikłań.

Lekarz, który wie wszystko o stanie zdrowia swojego pacjenta, może bezpieczniej zaplanować ewentualny zabieg i ocenić, czy jest on rzeczywiście potrzebny. W przypadku osób cierpiących na BDD, szczerość bywa niemożliwa – pacjenci nie tyle ukrywają fakty, co sami wierzą w swoje zniekształcone wyobrażenie o wyglądzie. To właśnie odróżnia ich od pacjentów, którzy po prostu wstydzą się swoich wcześniejszych decyzji dotyczących ciał

Skala problemu – ilu pacjentów cierpi na BDD?

Szacuje się, że około 2% populacji cierpi na dysmorfofobię. Wydaje się to niewiele, ale w praktyce oznacza to tysiące pacjentów, którzy trafiają do gabinetów chirurgów plastycznych i lekarzy medycyny estetycznej. To właśnie ci specjaliści najczęściej muszą zmierzyć się z konsekwencjami tego zaburzenia, ponieważ pacjenci z BDD obsesyjnie poszukują kolejnych operacji i zabiegów, które miałyby „naprawić” ich wygląd. Problem polega na tym, że proces ten nigdy się nie kończy – niezależnie od wyniku zabiegu pacjent i tak znajdzie powód do niezadowolenia. Dlatego to właśnie na lekarzach spoczywa ogromna odpowiedzialność, by nie wpaść w pułapkę i nie przyczyniać się do pogłębiania choroby. Rozpoznanie BDD na etapie konsultacji może uratować pacjenta przed wieloletnim cierpieniem i niepotrzebnymi operacjami.

Problem po operacji – dlaczego BDD nigdy nie daje spokoju?

Pacjent z dysmorfofobią bardzo rzadko odczuwa satysfakcję po przeprowadzonym zabiegu. Nawet jeśli efekt operacji jest estetycznie udany, chory nadal twierdzi, że coś jest nie tak. To prowadzi do niekończącej się spirali – kolejnych konsultacji, wymuszania powtórnych operacji i poszukiwania lekarzy, którzy zgodzą się na zabieg. W skrajnych przypadkach pacjent w ciągu kilku lat poddaje się wielu operacjom, które wcale nie poprawiają jego samopoczucia, a wręcz pogłębiają cierpienie. Dysmorfofobia ma często charakter hipochondryczny – problem istnieje wyłącznie w umyśle chorego. Schorzeniu często towarzyszy depresja, a w najcięższych przypadkach myśli samobójcze. Badania, m.in. dr Katharine Philips, pokazują, że pacjenci najczęściej koncentrują się na twarzy, włosach, skórze, piersiach czy sylwetce – czyli obszarach, które są społecznie postrzegane jako „wyznaczniki atrakcyjności”.

Słowo od nas

Osoby cierpiące na dysmorfofobię nie są dobrymi kandydatami do operacji plastycznych, ponieważ ich problem nie leży w ciele, lecz w psychice. Chirurgia nie jest w stanie uleczyć obsesyjnego niezadowolenia z wyglądu – wręcz przeciwnie, może jedynie pogłębić błędne koło choroby. Dlatego tak istotne jest, by lekarze umieli rozpoznać objawy i kierować pacjentów na terapię psychologiczną lub psychiatryczną. Leczenie tego zaburzenia wymaga pracy nad akceptacją siebie, zrozumieniem własnych emocji i budowaniem zdrowej samooceny. Zanim więc ktokolwiek podejmie decyzję o operacji plastycznej, powinien upewnić się, że jego motywacje są zdrowe i oparte na realnych potrzebach, a nie na lękach i obsesjach. W przypadku BDD konsultacja psychiatryczna powinna być obowiązkowym etapem diagnostyki, a sama decyzja o operacji – starannie przemyślana i poparta opinią specjalistów z różnych dziedzin medycyny.

ZASTRZEŻENIE Treści z naszego portalu są jedynie wskazówkami dla zainteresowanych i zawsze rekomendujemy skonsultowanie się z wykwalifikowanym specjalistą w przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących danego tematu. Nie są to treści edukacyjne. Administratorzy portalu nie ponoszą żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych na naszych stronach. Wszelkie treści umieszczane na niniejszej stronie internetowej chronione są prawem autorskim.